Komedien er over!

 

The Clowns

av P. Craig Russell og Galen Showman

etter «Pagliacci» av Ruggero Leoncavallo

Dark Horse 1997

Eg har tidlegare skrive om P. Craig Russells operateikneseriar. Spør du meg, er dette eit av dei mest interessamte prosjekta til nokon nolevande serieskapar eg kan kome på. Sjølv om han opererer i eit todimensjonalt, ljodlaust medium, har Russell fått imponerande mykje ut av både Strauss/Wildes Salome, Mozarts Die Zauberflöte og Wagners mektige Nibelungen-syklus. 

No har eg også lese Russells teikna versjon av Pagliacci, Ruggero Leoncavallos killer clown-opera frå 1892, og eg må tilstå at eg er ganske imponert. Pagliacci er ein opera i to akter som tek utgangspunkt i commedia dell’arte-tradisjonen, som eg ikkje skal påberope meg nokon som helst ekspertise om. (Eg skal glatt innrømme at eg veit fint lite om opera også, berre så det er sagt.) 

Fyrste akt utspelar seg i den verkelege verda. Etter ein prolog som gjer lesaren merksam på forholdet mellom fiksjon og faktualitet i dramaet som kjem til å utspele seg, vert me presentert for ein omreisande teatertrupp som kjem til ein landsby i Italia. Men ureglementert kjønssdrift og sjalusi øydelegg likevekta i truppen og driv leiaren, Canio, til vanvit - rett før forestillinga skal ta til. Akt to er sjølve forestillinga, der skodespelarane er i rollene sine og framseier replikkane som viljelause marionettar i ein oppdikta røyndom. Og trur du det ikkje! Ho speglar pikanteria i fyrste akt til punkt og prikke! Røyndom og dikting glir saman, det var visst ikkje så tette skott mellom kunsten og livet som ein skulle tru, og det heile kulminerer i eit høgdramatisk og valdeleg klimaks, rett før teppet fell, og lesaren vert påminna om at dette berre var ein teaterforestilling. Eller...?

Denne teikneserien kom ut i 1997. Då hadde Russell syna sine mesterlege evner til å omsetje musikkteater til teikneseriar fleire gongar allereie. Her har han som vanleg nytta librettoen som tekstgrunnlag, og all teksten er dialog. Russell står for manus, skisser og tusjing, men til sjølve teiknearbeidet har han fått hjelp av Galen Showman, men det er vanskeleg å sjå kva han har tilført teikningane. Eg synest det mest ser ut som rein Russell. Det er kanskje litt mer meir realistisk, særleg andleta. 

Som historieforteljar har Russell ein fleksibel tilnærming til sidelayout. Han er ikkje typen som brukar ein fast «grid». Alle sidane er ulikt utforma, med varierande rutestorleik og -form, og det vert brukt mange narrative triks, som sekvensar med fleire ruter med felles bakgrunn, abstrakte visielle element, silhuettar, veksling mellom realisme og karikatur og så vidare. Teaterscena vert brukt som gjentakande motiv som på ein fin måte hintar om siste akt, og dermed sjølve temaet for forteljinga. For dette er på mange måtar ei metaforteljing om høvet mellom kunsten og røyndomen. 

Russell er ei leiken teiknar med eit stort repertoar, og han brukar det til å fortelje så effektivt som mogeleg, samstundes som han ikkje kvir seg for å lage flotte, illustrative sider når det passar seg. Ikkje veit eg om det var kunstneriske eller økonomiske hensyn som førte til at denne teikneserien vart utgitt i svart-kvitt, men det ga i alle fall Russell høve til å bruke gråtonar, noko han vanlegvis ikkje gjer når han arbeider i fargar. Og sidene ser verkeleg lekre ut. Om du likar godt utførte operateikneseriar, bør du ta ein kikk på denne!

Eg høyrde på denne innspelinga frå 1978 med Pavarotti i hovedrolla medan eg las teikneserien:

Den var fin.